Drewniane bożnice - wystawa fotografii w CLZ

„Bożnice drewniane nie istnieją – podobnie jak wierni, którzy się w nich modlili, stały się ofiarą Holocaustu”, napisali Maria i Kazimierz Piechotkowie w swej monumentalnej pracy „Bramy nieba. Bożnice drewniane”. Znakomici badacze tematyki żydowskiego dziedzictwa kulturalnego, współpracując przez dziesięciolecia z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk, przyczynili się do zgromadzenia bogatej kolekcji materiałów dokumentujących historię kultury Żydów na ziemiach polskich.(...)

Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku wybrało z „Archiwum Piechotków“ jeden z wątków: fotografie ukazujące bożnice drewniane z obszaru leżącego na styku historycznej Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego (przedrozbiorowe województwa: podlaskie, część południową trockiego, oraz zachodnią nowogródzkiego). W przedwojennym podziale administracyjnym był to głównie teren wchodzący w skład ówczesnego województwa białostockiego (z powiatami: białostockim, grodzieńskim, wołkowyskim, białowieskim) oraz sąsiadujące z nim powiaty województw nowogrodzkiego, lubelskiego, warszawskiego. W potocznym języku obszar ten nazywany był wówczas Podlasiem lub Białostockiem.(...)

Fenomen drewnianego budownictwa bożnic dookreślił geograficznie Adolf Szyszko-Bohusz, wprowadzając miano: „bożnice grupy białostocko-grodzieńskiej“. To wskazanie świetnie opisuje zwarty architektonicznie i artystycznie zespół, liczący kilkadziesiąt obiektów powstałych przede wszystkim na przestrzeni XVII i XVIII w. Budowle z okolic Białegostoku i Grodna wyróżniały się przede wszystkim tym, że sala główna bożnicy oraz otaczające ją niskie pomieszczenia wznoszone były równocześnie. W efekcie powstawał symetryczny, centralny, precyzyjnie planowany i realizowany układ architektoniczny. Rozwój budownictwa drewnianego bożnic, dotyczył całego obszaru zamieszkiwania społeczności żydowskiej na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Jednak dla historyków sztuki ziemie wokół Grodna i Białegostoku mają walor szczególny.
Piotr Jamski Instytut Sztuki PAN, fragment wstępu "Ocalały tylko fotografie" zamieszczonego w katalogu wystawy "Bożnice drewniane"

Zdjęcia prezentowane na wystawie pochodzą ze zbiorów Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk


18 lipca - 24 sierpnia. Wernisaż: 18 lipca, godz. 18 - 20.
Więcej na: www.centrumzamenhofa.pl

(mat. pras./Mateusz Kos)