Subkonto ZUS i OFE: pieniądze, które nie znikają. Twoje prawa do kapitału emerytalnego

Pieniądze zgromadzone na subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych oraz te w Otwartych Funduszach Emerytalnych stanowią ważny element kapitału emerytalnego Polaków. Wbrew obawom, te pieniądze nie przepadają. W wielu przypadkach mogą one trafić do współmałżonka lub innych uprawnionych osób w sytuacjach takich, jak rozwód, unieważnienie małżeństwa, ustanie wspólności majątkowej czy - przede wszystkim - śmierć właściciela subkonta.

W przypadku ustania małżeństwa - czy to wskutek rozwodu, unieważnienia, czy po prostu ustania wspólności majątkowej - zgromadzony kapitał na subkoncie podlega podziałowi.

Ważne: podział ten odbywa się poprzez transfer środków między subkontami małżonków. Nie jest to wypłata gotówkowa. Pieniądze są po prostu przenoszone na subkonto byłego współmałżonka, odzwierciedlając podział majątku wspólnego.

Śmierć posiadacza subkonta uruchamia procedurę podziału zgromadzonych środków, które zasadniczo trafiają do osób uposażonych wskazanych przez zmarłego lub do spadkobierców.

1. Kiedy istniała wspólność majątkowa

Jeśli zmarły był w związku małżeńskim, w którym obowiązywała wspólność majątkowa:

• połowa środków z okresu trwania wspólności majątkowej przechodzi na subkonto i rachunek OFE współmałżonka;
• pozostała część jest dzielona między osoby wskazane przez zmarłego lub wchodzi do masy spadkowej.

2. Kiedy zmarły nie był w związku małżeńskim

Jeśli zmarły nie był w związku małżeńskim, całość środków trafia do wskazanych osób lub spadkobierców.

Istnieje kluczowy wyjątek, kiedy środki co do zasady nie podlegają dziedziczeniu. Dotyczy to osób, które:

• ukończyły 65 lat;
• miały już przyznaną tzw. emeryturę docelową.

Jednak i w tym przypadku jest furtka dla uposażonych. Rodzina może otrzymać jednorazowe świadczenie pieniężne, czyli tzw. wypłatę gwarantowaną, ale wyłącznie wtedy, gdy od wypłaty pierwszej emerytury docelowej nie upłynęły jeszcze trzy lata. Po upływie tego trzyletniego okresu, świadczenie to nie przysługuje.

Procedura podziału różni się w zależności od tego, czy zmarły był członkiem OFE.

A) Subkonto ZUS i członkostwo w OFE

Jeżeli zmarły był członkiem OFE, to właśnie fundusz emerytalny rozpoczyna procedurę podziału.

OFE dokonuje podziału i w ciągu 14 dni informuje ZUS o osobach uprawnionych i ich udziałach.

ZUS ma następnie trzy miesiące na proporcjonalny podział środków zgromadzonych na subkoncie.

B) Tylko subkonto w ZUS

W sytuacji, gdy zmarły miał jedynie subkonto w ZUS (np. w wyniku tzw. suwaka bezpieczeństwa lub braku przystąpienia do OFE), podział środków następuje bezpośrednio w ZUS na wniosek osoby uprawnionej.

Aby ułatwić i przyspieszyć proces dziedziczenia, warto na bieżąco aktualizować dane osób uposażonych i ich udziały procentowe. Dotyczy to zarówno osób będących członkami OFE, jak i urodzonych po 31 grudnia 1968 r., które do OFE nie przystąpiły (a zatem mają pełną składkę na subkoncie ZUS). Dyspozycję dotyczącą uposażonych należy zgłosić w instytucji, która aktualnie administruje środkami (OFE lub ZUS).

Uwaga: w obecnym stanie prawnym ZUS może udzielić informacji o członkostwie zmarłej osoby w OFE wyłącznie na podstawie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia. Zatem wiedza o tym, do którego OFE należał zmarły, może znacząco usprawnić procedurę.

(PW)