W jakich sytuacjach Polska zagwarantuje Ukraińcom minimalną emeryturę?

Obywatele Ukrainy, podobnie jak inni obcokrajowcy, aby otrzymać minimalną gwarantowaną w Polsce emeryturę, która obecnie wynosi 1 588,44 zł, muszą osiągnąć wiek emerytalny, posiadać określony staż ubezpieczeniowy i mieszkać na terytorium Polski. Piszemy o tym, ponieważ po rosyjskiej inwazji na Ukrainę do naszego kraju przed wojną uciekły miliony ludzi mieszkających do tej pory za naszą wschodnią granicą. Wielu z nich podjęło u nas pracę, niektórzy deklarują, że chcą tutaj zostać na stałe.

Ze wszystkich narodowości, które pracują w naszym kraju, od wielu lat na pierwszym miejscu są obywatele Ukrainy. W województwie podlaskim na ponad 29 tysięcy legalnie pracujących obcokrajowców, 9,3 tys. stanowią obywatele Ukrainy.

W przestrzeni medialnej pojawiają się co jakiś czas fałszywe opinie, że obywatele Ukrainy mają zbyt łatwy dostęp do polskich świadczeń. Taka narracja może wprowadzać w błąd. Obywatele Ukrainy, podobnie jak inni obcokrajowcy, pracując na przykład na umowach o pracę, podlegają obowiązkowo takim samym ubezpieczeniom społecznym jak obywatele Polski, czyli ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu oraz zdrowotnemu. Dzięki takiej umowie mają pełne ubezpieczenie i prawo do świadczeń m.in. w razie choroby czy macierzyństwa. Zatrudnienie wlicza się również do emerytury.

Zgodnie z dwustronną umową o zabezpieczeniu społecznym, którą Polska i Ukraina podpisały w 2012 roku, ustalając prawo do emerytury, bierze się pod uwagę również okresy ubezpieczenia w drugim państwie. Nie oznacza to jednak, że Fundusz Ubezpieczeń Społecznych finansuje emerytury obywateli Ukrainy za okresy pracy na terenie ich macierzystego kraju. Każde państwo wypłaca świadczenie proporcjonalnie do długości okresów ubezpieczenia w każdym z nich.

Jeśli wyliczona emerytura przez polski Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest niższa niż emerytura minimalna (obecnie 1 588,44 zł brutto), to ZUS podwyższy ją w formie dopłaty do kwoty emerytury minimalnej, o ile zostaną spełnione odpowiednie warunki. Aby otrzymać minimalną gwarantowaną polską emeryturę, należy osiągnąć wiek emerytalny (60 bądź 65 lat), posiadać wymagany staż ubezpieczeniowy (okres składkowy 
i nieskładkowy) wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny i mieszkać na terytorium Polski. Jeśli dana osoba zamieszkuje w innym państwie, dopłata do minimum z Polski nie przysługuje. Ta kwestia jest też niezależna od obywatelstwa, dotyczy zatem także emigrujących Polaków.

Co ważne, wyrównanie świadczenia do kwoty minimalnej emerytury następuje od kwoty zsumowanych świadczeń z obu państw. Jeśli na przykład wysokość polskiej emerytury wynosi 400 zł brutto, a ukraińskiej 2 000 zł brutto, to dodatek do minimalnej gwarantowanej emerytury w Polsce nie będzie się należał. W takiej sytuacji ZUS będzie wypłacał kwotę emerytury bez dopłaty.

Liczba dopłat wypłacanych obywatelom Ukrainy jest niewielka. W 2021 roku w całym kraju dotyczyła 1 215 osób, w 2022 - 1205 osób, a obecnie wypłacane są dopłaty dla 1 170 obywateli Ukrainy. Malejąca skala dopłat związana jest między innymi z tym, że obywatele Ukrainy podejmują w Polsce zatrudnienie. Osiąganie przychodu z tytułu pracy albo prowadzenie działalności gospodarczej w wysokości przekraczającej wysokość dopłaty, powoduje brak prawa do dopłaty do minimum. Druga przyczyna malejącej skali dopłat związana jest z wyjazdami obywateli Ukrainy 
z Polski.

(PW)