Białystok Chinami Europy

Białystok jest Chinami Europy. Nie dlatego, że geograficznie bliżej stąd do Pekinu niż z Warszawy, Radomia albo Kutna. Białystok jest Chinami Europy dlatego, że mimo ogromnego potencjału kreatywności, pomysłowości i rosnącej lokalnej dumy, z przedziwnych powodów staje się europejską stolicą wtórności, taniego podróbkarstwa i nieudolnego kopiowania  pomysłów, z których inni dawno zrezygnowali.

Lista grzechów jest długa. Od oczywistych (plagiat logo "Wschodzącego Białegostoku", zejścia do przejścia podziemnego wyglądające jak plastikowa podróbka zejść do metra w Bilbao), po mniej być może spektakularne, ale równie niewybaczalne.

Dążenie do budowy regionalnego lotniska. Za wszelką cenę. Pomijając koszty. Nie licząc się z praktycznym sensem. Oślepieni szałem modernizacji wylewamy asfalt wszędzie, gdzie tylko została choćby mała przestrzeń niewytrzebionej zieleni. Bo skoro ktoś może do tego dopłacić, to dlaczego by nie?

Przygotowywanie kandydatury na Europejską Stolicę Kultury obliczane na zaspokojenie kryteriów politycznej poprawności i tego, co teraz "modne". Nie po to, aby wygrać, ale po to, aby się "pokazać". Przypominam: do konkursu przystępuje się po to, aby ten konkurs wygrać. Wszystko inne jest po prostu kompromitowaniem własnego miasta na publicznej arenie.

Wylewamy asfalt nie po to, aby miasto było bardziej wygodne do życia, ale dlatego, że są na to pieniądze "do wydania". Piesi spychani są, jak krety, do podziemia, a rowerzystów traktuje się jak kwiatek do kożucha. Unia Europejska nie dopłaci do drogi, jeśli nie będzie przy niej ścieżki rowerowej. Zróbmy więc coś, co będzie przypominało ścieżkę, aby unijni ewaluatorzy nie mieli się do czego przyczepić.

Przecież w podręcznikach, z których uczyliśmy się sztuki zarządzania miastem, jest napisane, że podstawą rozwoju są drogi, fabryki, przemysł i lotniska. Co z tego, że te podręczniki pisano w latach 80…

W polityce miejskiej dominuje zgubne dla mieszkańców Białegostoku myślenie o tym, jak zadowolić gawiedź, aby za cztery lata znowu oddała na nas głos.

A przecież za 30 lat nasze miasto będzie zamieszkiwane głównie przez seniorów. Mówią o tym wszystkie prognozy demograficzne. Białystok będzie miastem, którego mieszkańcy będą potrzebowali aktywnego wypoczynku, przyjaznej komunikacji publicznej, masy terenów zielonych, dobrej opieki medycznej, taniego dostępu do internetu i szerokiej oferty kulturalnej. Prawdopodobnie takie potrzeby pojawią się znacznie wcześniej. Nie za 30, nie za 20 lat, ale już za lat kilka.

Czy ktokolwiek w naszym mieście myśli o Białymstoku w perspektywie następnych dwóch pokoleń?

Białystok jest Chinami Europy nie tylko dlatego, że marką naszego miasta jest wtórność. Chiny to nie tylko wielka fabryka tanich podróbek. To w tej chwili najintensywniej rozwijająca się cywilizacja, która obok taniego kopiowania Zachodu, dysponuje największym potencjałem rozwojowym, doskonale rozwijającą się nauką współpracującą z biznesem, milionami młodych, dążących do sukcesu, umysłów.

Białystok jest Chinami Europy dlatego, że - podobnie jak w Chinach - wykluwanie się tego potencjału, realizowanie przez utalentowanych ludzi swoich pomysłów, przez cały czas ograniczane jest przez sztywny, scentralizowany i konserwatywny system. W Białymstoku widać to w skali znacznie mniejszej, ale mechanizm jest taki sam. Co raz to spontanicznym inicjatywom urywa się łeb. Właśnie dlatego, że są spontaniczne i nie wykuły się w światłych i przewidujących umysłach miejskich planistów.

Pamiętajcie: w tej grze nie chodzi o to, żeby gonić króliczka. Nie chodzi też o to, żeby go złapać. Gra toczy się o to, kto przegoni króliczka i zacznie robić coś nowego. Kto przekroczy bieżące, partykularne interesy grupy biznesmenów i pomyśli inaczej, lepiej, ciekawiej, mądrzej niż myślą wszyscy inni.

Radek Oryszczyszyn