Lista Szparkowskiego: Powieść oparta na faktach o ratowaniu Żydów w czasie II wojny światowej i sensacyjnym odzyskaniu dzieł sztuki

"Lista Szparkowskiego czyli szwedzka układanka" autorstwa Amadeusza Majtki jest powieścią opartą na faktach, a zdecydowana większość opisanych postaci i wątków miała swoje odzwierciedlenie w rzeczywistości. Jednocześnie historie te nie zostały opisane jeszcze przez innych autorów czy pokazane w innych mediach. Na kartach powieści jedna z bohaterek - Tosia Altman - przemyca osoby i dokumenty przez granicę Rzeszy i Generalnej Guberni. Kluczowy moment to podróż koleją do Małkini i dalej przedarcie się "zieloną granicą" do Białegostoku. Altman wielokrotnie odwiedzała getto w Białymstoku jako działaczka organizacji syjonistycznej Ha-Szomer Ha-Cair z pomocą. Było to możliwe dzięki jej świetnemu językowi niemieckiemu, sfałszowanym dokumentom i wybitnej osobowości. Getto zajmowało część Białegostoku, którą obecnie wyznaczają ulice Lipowa, Henryka Sienkiewicza, Towarowa i Poleska.

Druga wojna światowa, Generalna Gubernia. Zdzisław Szparkowski razem z żydowskimi przyjaciółmi organizuje pomoc dla getta. Przemyt jedzenia, dokumentów, a przede wszystkim ludzi, są możliwe dzięki brawurowej ucieczce z obozu jenieckiego czy operacji wydobycia zatopionych funduszy w Wiśle.

Współczesne czasy, Warszawa. Dziennikarz Amadeusz Majewski bada temat odzyskania ze Szwecji obrazu Lucasa Cranacha, który zaginął we Wrocławiu. Jak dzieło sztuki znalazło się u Siegfrieda Häggberga, Szweda mieszkającego w Polsce? Dlaczego sensacyjne odkrycie łączy się z działalnością dawnego SB-ka, niejakiego Głogowskiego?

Poznaj opartą na faktach powieść, w której nieznana szerzej rodzina Szparkowskich z Włocławka została odznaczona tytułem "Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata" instytutu Yad Vashem, a odwaga zapomnianych "polskich Szwedów" zmieniła bieg historii.

"Lista Szparkowskiego" jest powieścią opartą na faktach, a zdecydowana większość opisanych postaci i wątków miała swoje odzwierciedlenie w rzeczywistości. Jednocześnie historie te nie zostały opisane jeszcze przez innych autorów czy pokazane w innych mediach.

Książka toczy się w dwóch płaszczyznach czasowych: od okresu międzywojennego do schyłku drugiej wojny światowej oraz współcześnie. Publikacja łączy elementy powieści historycznej, kryminału, a nawet romansu. Akcja toczy się głównie w Polsce (m.in. w Warszawie, Wrocławiu, Poznaniu, Krakowie, Gdyni, Włocławku), ale również w Szwecji, Wielkiej Brytanii, Francji i Niemczech.

Część historyczna zaczyna się w międzywojennym Sztokholmie, aby wkrótce przenieść się do Polski. To właśnie w wielokulturowym Włocławku rodzą się pierwsze przyjaźnie, miłości, ale również animozje polsko - żydowskie. Główny bohater to zakochany w Żydówce Polak - Zdzisław Szparkowski. Beztroską młodość przerywa wybuch II wojny światowej. Zdzisław bierze udział w kampanii wrześniowej, wkrótce trafia do obozu jenieckiego. Udaje mu się jednak uciec z niego i zaczyna działać w konspiracji. Organizuje na własną rękę ewakuację Żydów z Rzeszy na Wschód. Początkowo pomaga na terenach przyłączonych do Niemiec (Kraj Warty), ale wkrótce zostaje zmuszony do ucieczki z Kujaw. Trafia do Generalnej Guberni do Warszawy.

Szparkowskiego od początku mocno wspierają przyjaciele. Leszek Bettman, Ezra Zakrzewski, Tosia Altmann czy Marian Dzierżeniecki działają jako kurierzy czy przemytnicy, napadają na niemieckie składy kolejowe, a nawet wydobywają wiślany skarb. Dzięki wspólnemu działaniu udaje się uratować bezpośrednio ponad czterdzieści osób, a wiele innych objęto również czasową pomocą. Wypada dodać, że rodzina Szparkowskich otrzymała tytuł "Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata" instytutu Yad Vashem.

Losy Polaków i Żydów przeplatają się z działaniami szwedzkiego i brytyjskiego wywiadu w międzywojennej i okupowanej Europie. Siegfried Häggberg, Sven Norman czy Wilfred Dunderdale (jeden z pierwowzorów Jamesa Bonda) są autorami pierwszej dostawy aliantom repliki Enigmy i pierwszego raportu o sytuacji Żydów w okupowanej Polsce. Elna Gistedt to z kolei przedwojenna gwiazda operetki zaangażowana w pomoc Polakom. W Szwecji krążył dowcip, że choć Szwedzi nie zdobyli Jasnej Góry, to Warszawę podbiła Elna.

Część współczesna to głównie poszukiwania młodego detektywa - amatora i dziennikarza z Warszawy Amadeusza Majewskiego, śladów zaginionych dzieł sztuki. Śledztwo rozpoczyna informacja o sensacyjnym odzyskaniu obrazu Lucasa Cranacha, który wrócił do Polski dzięki potomkom Siegfrieda Häggberga. Pikanterii sprawie dodaje powiązanie z przestępczą działalnością dawnego SB-ka, niejakiego Głogowskiego.

Publikacja skierowana do mężczyzn i kobiet w różnym wieku, głównie dorosłych. Będą to mieszkańcy zarówno metropolii, średnich miast, jak i wsi. Podobnie pod względem wykształcenia i wykonywanych zawodów byłby to przekrój społeczeństwa.

Autor Amadeusz Majtka jest z wykształcenia tłumaczem języka niemieckiego. Obecnie pracuje w firmie z branży aparatury pomiarowej. Publikował artykuły na portalu Polskiej Organizacji Turystycznej Poland.Travel, w branżowym portalu ZwiadowcaHistorii.pl czy Magazynie Odkrywca. Współpracował przy realizacji serii Wyprawa w Nieznane dla kanału Discovery Channel. Występował m.in. w Polskim Radiu czy programie Pytanie na śniadanie. Autor książki "Polskie skarby i tajemnice".

Książka dostępna jest w sprzedaży:

https://allegro.pl/oferta/lista-szparkowskiego-czyli-szwedzka-ukladanka-14835827661
https://www.wydawnictwo-jasne.pl/publikacje.php5?id=208

(Piotr Walczak)