Małżeństwa jednopłciowe: postępowanie o zaświadczenie z USC teraz z udziałem prokuratora

Dwie osoby tej samej płci nie mogą w Polsce zawrzeć legalnego małżeństwa. Często w takiej sytuacji zdeterminowani partnerzy wyjeżdżali poza granice kraju, gdzie prawo dopuszczało taką możliwość. Istniało jednak istotne ograniczenie: polscy obywatele mogli zawierać je zagranicą, ale z obywatelami krajów, w których takie małżeństwo było w prawodawstwie dopuszczalne.

Każdy obywatel Polski, który chce zawrzeć małżeństwo poza granicami kraju musi złożyć do Urzędu Stanu Cywilnego wniosek o wydanie zaświadczenia, że nie ma przeszkód, aby mógł zawrzeć związek małżeński. USC wydając je stwierdza, że nie zachodzą przeszkody prawne i na podstawie oświadczenia wnioskodawcy, w którym podaje m.in. dane osoby, z którą chce zawrzeć małżeństwo. Dotąd urzędy różnie reagowały na oświadczenia, że współmałżonek jest tej samej płci. Równie często zdarzały się odmowy jak i wydawanie zaświadczeń. Normą była jednak odmowa rejestracji zawartego już związku małżeńskiego zawartego poza granicami Polski przez dwie osoby tej samej płci.

Od kilku dni każdy wniosek do USC, w którym  deklarowanym współmałżonkiem jest osoba tej samej płci, będzie przedmiotem zainteresowania prokuratury. Takie zarządzenie wydał zastępca Prokuratora Generalnego w piśmie skierowanym do regionalnych prokuratur.

- Niedopuszczalne jest przyjęcie przez kierownika Urzędu Stanu Cywilnego oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński przez osoby tej samej płci (...) Przypominam prokuratorom o konieczności uzyskiwania informacji o toczących się postępowaniach ws. wpisania do polskich ksiąg stanu cywilnego zagranicznego aktu małżeństwa zawartego przez osoby tej samej płci. W Polsce coraz częściej pojawiają się przypadki wniosków o rejestrację w księgach stanu cywilnego aktu małżeństwa sporządzonego za granicą, zawartego przez osoby tej samej płci - głosi pismo sygnowane przez Roberta Hernanda.

Prokuratorzy mają ustalić, ile aktualnie toczy się postępowań o wydanie zaświadczenia o stanie cywilnym na wniosek osób, które zawarły małżeństwo z osobą tej samej płci za granicą. Prokuratorzy mają też obowiązek zgłosić swój udział w takich postępowaniach.

Reakcja prokuratury nie jest żadną nowością, bo odmowa wpisania do ksiąg stanu cywilnego aktu małżeństwa sporządzonego za granicą zawartego przez osoby tej samej płci jest zgodna z orzecznictwem polskich sądów oraz Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym. Prokuraturzy w takich postępowaniach reprezentują interes społeczny i mają stać na straży przestrzegania porządku prawnego.Prokurator nie jest związany z żadną ze stron.

Polska w tej sprawie stoi w opozycji do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, który uznał, że brak legalizacji związków partnerskich, przy braku dostępności małżeństw dla par homoseksualnych, narusza art. 8 Konwencji praw człowieka co do prawa do prywatności i życia rodzinnego. W 2015 roku Sąd Okręgowy w Warszawie uznał uprawnienia partnera po zmarłym partnerze w związku homoseksualnym opierając się na orzeczeniu Sądu Najwyższego z roku 2012. SN uznał wówczas, że osoba tej samej płci, z którą łączyła więź uczuciowa, fizyczna i gospodarcza z osobą mieszkającą w wynajmowanym mieszkaniu, przejmuje po jej śmierci najem mieszkania - tak samo jak konkubina czy żona. W 2016 r SN orzekł dodatkowo zaś, że odmienność płci nie jest konieczna do uznania, że dwie osoby pozostają we wspólnym pożyciu. Uchwała ta otworzyła drogę np. do odmowy zeznań wobec oskarżonego partnera tej samej płci.

(AR/ Foto: pixabay.com/ gay-marriage)