Przełomowa technologia ratuje białostocką archikatedrę

Naukowcy z Politechniki Białostockiej opracowali i wdrożyli innowacyjną technologię, która pozwoliła na naprawę uszkodzonych sklepień zabytkowej Archikatedry Białostockiej. To znaczące osiągnięcie podkreśla rolę uczelni w ochronie dziedzictwa narodowego i pokazuje, jak nowoczesna inżynieria może służyć historii.

Zespół odpowiedzialny za projekt składał się z wybitnych ekspertów: prof. dr. hab. inż. Czesława Miedziałowskiego, dr hab. inż. Marty Kosior-Kazberuk, rektor Politechniki Białostockiej oraz dr. inż. Marcina Orłowskiego. Ich wspólna praca pozwoliła uratować jeden z najcenniejszych obiektów w regionie.

Archikatedra Białostocka, neogotycki kościół zbudowany w latach 1900-1905, jest imponującą budowlą o długości 90 metrów i wieżach sięgających 72,5 metra. Jest to jeden z niewielu zabytków, które przetrwały w stolicy Podlasia. Jednak, jak wspomina dr hab. inż. Marta Kosior-Kazberuk, profesor PB i rektor Politechniki Białostockiej, opracowanie technologii naprawy sklepień Archikatedry Białostockiej to przykład realizacji misji naszej Uczelni, ukazanie roli naukowców i inżynierów - osób zaufania publicznego, w służbie społeczeństwu przy ratowaniu dziedzictwa narodowego.

Na przestrzeni ponad stu lat istnienia, konstrukcja kościoła była poddawana wielu niszczycielskim wpływom – od działań wojennych po niekorzystne warunki atmosferyczne. Szczególnie widoczne w ostatnich latach były postępujące pęknięcia sklepień. Interesujące jest, że problem pęknięć nie jest nowy. Już po II wojnie światowej specjalna komisja odnotowała istnienie pęknięć sklepień krzyżowych, głównie przy ścianach zewnętrznych. Dr inż. Krzysztof Antoni Jabłoński, były wykładowca Politechniki Białostockiej, w swojej pracy "Biały i czerwony. Kościoły Białostockiej parafii Farnej" (2008) pisał, że uszkodzenia te wynikały z wybuchów i drgań podczas burzenia miasta przez Niemców.

Zespół z Politechniki Białostockiej stanął przed wyjątkowym wyzwaniem, które wymagało połączenia najnowszych technologii z dogłębną analizą historyczną. Prof. dr hab. inż. Czesław Miedziałowski z Katedry Konstrukcji Budowlanych i Mechaniki Budowli Wydziału Budownictwa i Nauk o Środowisku Politechniki Białostockiej, opisuje, jak pierwotnie próbowano naprawić pęknięcia:

Niestety, z czasem drut korodował, a zaprawa zaczęła się odwarstwiać.

Aby precyzyjnie zrozumieć statykę skomplikowanych neogotyckich sklepień, naukowcy wykorzystali specjalistyczne oprogramowanie inżynierskie do wirtualnego odwzorowania konstrukcji.

Dzięki temu, możliwe było przeprowadzenie szczegółowej analizy z wykorzystaniem nowoczesnych metod komputerowych.

Połączenie dogłębnej analizy konstrukcji, badań historycznych i zaawansowanych obliczeń komputerowych doprowadziło do opracowania i wdrożenia skutecznej technologii naprawy. Proces ten obejmował iniekcję spękań materiałami żywicznymi, "zszycie" rys specjalnymi kotwami oraz nałożenie mat na zaprawie na górnej powierzchni sklepień.

Technologię tę opracowali wspomniani wcześniej eksperci: prof. dr hab. inż. Czesław Miedziałowski, dr hab. inż. Marta Kosior-Kazberuk (rektor Politechniki Białostockiej i kierownik Katedry Konstrukcji Budowlanych i Mechaniki Budowli) oraz dr inż. Marcin Orłowski (adiunkt z Katedry Budownictwa i Kształtowania Krajobrazu).

Warto przypomnieć, że sam obiekt został wzniesiony według projektu architekta Józefa Piusa Dziekońskiego, profesora i dziekana wydziału architektury Politechniki Warszawskiej. Obecna Archikatedra łączy się z o wiele starszym, późnorenesansowym kościołem z 1625 roku, zwanym „białym”. Główne prace budowlane nad nową częścią świątyni rozpoczęły się wiosną 1900 roku i zakończyły w 1907 roku.

(PW)