Rozliczenie świadczeń i zasiłków – co należy wiedzieć przed 31 maja

Zbliża się termin rozliczenia rocznego za okres od 1 marca 2024 r. do 28 lutego 2025 r. - złożenia dokumentów do ZUS należy dokonać do 31 maja 2025 r. Obowiązek ten dotyczy osób, które jednocześnie pracują i pobierają zasiłek lub świadczenie przedemerytalne. Muszą one dostarczyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zaświadczenia o swoich przychodach. ZUS na podstawie tych zaświadczeń weryfikuje, czy wypłacany zasiłek lub świadczenie przedemerytalne powinno być kontynuowane w tej samej wysokości, zmniejszone, czy może wstrzymane. Przekroczenie limitów przychodów może skutkować konsekwencjami.

Osoby, które w dalszym ciągu pracują i jednocześnie pobierają świadczenie lub zasiłek przedemerytalny, muszą przestrzegać określonych limitów zarobków. Limitowanie zarobków jest tu znacznie bardziej restrykcyjne niż w przypadku wcześniejszych emerytów czy rencistów.

Pełna wypłata świadczenia: świadczenie będzie wypłacane w pełnej wysokości, jeśli twój przychód nie przekroczy 25 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w roku kalendarzowym poprzedzającym waloryzację. To jest niższy limit, który pozwala na dorobienie jedynie niewielkiej kwoty.

Zawieszenie świadczenia: w przypadku, gdy twój przychód przekroczy 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, zasiłek lub świadczenie przedemerytalne zostaną zawieszone.

ZUS musi mieć te informacje, aby zweryfikować, czy wypłaty były dokonywane w prawidłowej wysokości. Każde przekroczenie limitu 25 proc. oznacza, że świadczenie powinno być pomniejszone, a przekroczenie 70 proc. prowadzi do jego całkowitego zawieszenia. Brak informacji o przychodach uniemożliwia ZUS prawidłowe rozliczenie, co może skutkować koniecznością zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.

Kluczowe jest pilnowanie swoich zarobków i terminowe dostarczanie wymaganych dokumentów do ZUS. To zupełnie inne zasady niż te, które dotyczą "zwykłych" emerytur i rent, gdzie limity są ustawione znacznie wyżej (odpowiednio 70 i 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia).

Do 31 maja każdego roku osoby dorabiające do zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego muszą dostarczyć odpowiednie zaświadczenia. Dotyczy to:

• osób pracujących na etacie: muszą one dostarczyć zaświadczenie wydane przez zakład pracy, które potwierdza osiągnięte zarobki; warto przedstawić wynagrodzenie w podziale na poszczególne miesiące, dzięki temu ZUS może zastosować najkorzystniejszy sposób rozliczenia, co może pomóc uniknąć lub zminimalizować pomniejszenie świadczenia;
• przedsiębiorców (prowadzących własną działalność gospodarczą): składają oni samodzielne oświadczenie; w ich przypadku przychodem jest deklarowana podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne;
• osób pracujących za granicą: one również mają obowiązek rozliczenia swoich przychodów;
• osób powołanych na członków rady nadzorczej: ich dochody z tej funkcji także podlegają rozliczeniu z ZUS.

Kiedy ZUS otrzymuje pełne informacje o zarobkach, zwłaszcza te rozbite na poszczególne miesiące, zyskuje możliwość przeliczenia świadczeń w najkorzystniejszy dla świadczeniobiorcy sposób. Jeśli zarobki nie były stałe w każdym miesiącu (np. pracowałeś tylko przez część roku, miałeś miesiące z wyższymi / niższymi zarobkami), ZUS oceni, czy korzystniej będzie rozliczyć przychody miesiąc po miesiącu, czy też zsumować je za cały rok rozliczeniowy (od 1 marca 2024 r. do 28 lutego 2025 r.). Wybiorą opcję, która minimalizuje ewentualne zmniejszenie lub zawieszenie świadczenia.

ZUS zawsze dąży do tego, aby nie szkodzić świadczeniobiorcy bardziej niż to konieczne. Możliwość wyboru sposobu rozliczenia (miesięcznego lub rocznego) jest mechanizmem ochronnym. Jeśli na przykład w jednym miesiącu przekroczyłeś limit, ale w innych miesiącach zarobiłeś znacznie mniej, rozliczenie roczne może okazać się bardziej korzystne, ponieważ uśredni twoje zarobki. W drugą stronę: jeśli przez większość roku mieściłeś się w limicie, a tylko przez kilka miesięcy zarobiłeś więcej, rozliczenie miesięczne może zapobiec zawieszeniu świadczenia za cały rok.

Ostatecznie przychody uzyskane od marca 2024 r. do lutego 2025 r. są podstawą do ustalenia, czy twoje świadczenie przedemerytalne lub zasiłek:

• było wypłacane w prawidłowej wysokości;
• powinno zostać zmniejszone;
• powinno zostać zawieszone.

Podsumujmy kluczowe kwoty, które mają bezpośredni wpływ na wysokość świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego:

• 21 466,80 zł brutto - to jest pierwszy próg; jeśli twoje dodatkowe zarobki w okresie od marca 2024 r. do lutego 2025 r. nie przekroczą tej kwoty, masz prawo do otrzymywania świadczenia lub zasiłku w pełnej wysokości, ta kwota odpowiada 25 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia;
• 60 106,80 zł brutto - drugi próg.

Jeśli przychody przekroczą 21 466,80 zł brutto, ale nie będą wyższe niż 60 106,80 zł brutto, ZUS dokona potrąceń ze świadczenia. Kwota potrącenia zależy od tego, o ile przekroczysz pierwszy próg. W tym przedziale, czyli gdy przychód mieści się między 25 a 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia, gwarantowana kwota świadczenia wynosi 897,35 zł. Oznacza to, że nawet po potrąceniach nie otrzymasz mniej niż ta kwota (jeśli świadczenie było ci należne). Powyżej 60 106,80 zł brutto - jeżeli zarobki w tym okresie przekroczą tę kwotę (70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia), ZUS zawiesi wypłatę świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego.

Te konkretne limity są dynamiczne i zmieniają się co roku w związku z waloryzacją i zmianami przeciętnego wynagrodzenia. Ich znajomość jest absolutnie kluczowa dla planowania swoich finansów i unikania nieprzyjemnych niespodzianek, takich jak konieczność zwrotu świadczeń czy ich zawieszenie.

Pamiętaj, że zawsze rozliczany jest przychód, a nie dochód (czyli bez pomniejszania o koszty uzyskania przychodu).

(PW)