Trudne wspomnienia na Wileńszczyźnie

3 grudnia 2016 roku w Pabrade (pol. Podbrodzie), miejscowości położonej niedaleko Wilna, będącej skupiskiem mniejszości polskiej na Litwie – litewskiej Polonii, odbyły się uroczystości poświęcone trudnemu okresowi stosunków polsko-litewskich.

Miasto Podbrodzie (prawa miejskie nadane w 1521 roku przez Króla Zygmunta Starego) w listopadzie 1939 roku zostało wybrane przez władze litewskie na lokalizacje obozu przejściowego dla mieszkańców Wileńszczyzny, obywateli II RP, osoby różnych narodowości i wyznań (Polacy, Białorusini, Rosjanie, Żydzi, katolicy i prawosławni), których ówczesne litewskie władze traktowały jako element niepewny światopoglądowo i politycznie.

W tym miejscu, w okresie od listopada 1939 r. do czerwca 1940 r., znajdował się obóz przejściowy pracy, w których przetrzymywano ludność. Niedawno przeprowadzone badania historyczne jednoznacznie wykazały, że w tej miejscowości znajdowały się litewskie obozy pracy. Polacy przetrzymywani w fatalnych warunkach masowo umierali. Liczni zatrzymywani byli i wysyłani do obozów niemieckich, skąd zazwyczaj już nigdy nie wracali. Dokładna liczba ofiar do dziś nie jest znana.

Sobotnie uroczystości były zorganizowane przez organizacje polonijne i społeczne z Polski. Uroczystość ta miała na celu upamiętnienie kolejnego miejsca polskiej martyrologii.

3 grudnia, w zimne sobotnie późne popołudnie w Podbrodziu, kilkudziesięciu działaczy polskich organizacji społecznych, polonijnych i kombatanckich z Białegostoku i Warszawy, Łodzi, Suwałk oraz innych regionów Polski, spotkało się, by uczcić pamięć ofiar litewskiego Obozu Pracy, który funkcjonował w tej miejscowości na przełomie lat 1939/40. Przyjechali ludzie, reprezentujący bardzo różnorodne środowiska, ale przyjechali by wspólnie oddać hołd ofiarom litewskich represji wobec obywateli II Rzeczpospolitej Polskiej.

Mimo niekorzystnej aury, chłodu i zmęczenia trudami wielogodzinnej podróży, wszyscy uczestnicy uroczystości byli bardzo zadowoleni że się tam znaleźli. U obecnych wyczuwało się powagę, skupienie i prawdziwie patriotyczne emocje. Uczestnicy uroczystości z Polski przywieźli ze sobą dwa dwu i pół metrowe drewniane krzyże, które zostały ustawione w miejscu pamięci. To krzyże: katolicki i prawosławny. Ustawiono je na wieczną pamięć o polskich obywatelach różnych narodowości i wyznań, o ludziach, którzy w tym miejscu zmarli lub zostali zabici przez litewskie władze w funkcjonujących tam obozach: przejściowego i obozu pracy.

Przybyli do Poddbrodzia złożyli wieńce, zapalili znicze. Na wieńcach znalazły się szarfy z napisami: „Pamięci wszystkich obywateli Polski poległych w litewskim obozie pracy w Podbrodziu w okresie listopad 1939 – czerwiec 1940” oraz „Pamięci wszystkich obywatelom II RP wyznania prawosławnego zmarłym w litewskim obozie pracy w Podbrodziu w okresie listopad 1939 – czerwiec 1940”.

Oficjalną część uroczystości zakończyły wspólne modlitwy (katolickie i prawosławne) za pokój dusz ofiar obozów w Podbrodziu.

Sobotnie uroczystości w Podbrodziu to początek przywracania do polskiej świadomości kolejnych miejsc pamięci – martyrologii polskich obywateli. Tym razem na terenie Litwy, uczczono pamięć o ludziach zamęczonych tu przez litewskich katów, zanim jeszcze nad Europą zapadła noc niemieckiego nazizmu.

(BL)