Emerytura pomostowa dla osób pracujących w szczególnych warunkach o szczególnym charakterze - wiek i staż pracy, zmiany od 2024 r.

1 stycznia 2024 r. zmieniły się przepisy dotyczące emerytur pomostowych. Dzięki nowelizacji ustawy ze świadczenia będą mogły skorzystać osoby, które po raz pierwszy podjęły pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 1 stycznia 1999 r. Wcześniej regulacje prawne nie przewidywały takiej możliwości.

Osoby urodzone po 1948 r., które wykonywały prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, mogą ubiegać się o emeryturę pomostową. Aby ją otrzymać, muszą spełnić łącznie kilka warunków. Pierwszym z nich jest wiek, który wynosi 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 dla mężczyzn. Drugim warunkiem jest odpowiedni staż pracy (okres składkowy i nieskładkowy), wynoszący co najmniej 20 lat w przypadku kobiet i co najmniej 25 lat w przypadku mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Ponadto trzeba również spełnić warunek  wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r. przez co najmniej jeden dzień.

Prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która nie wykonywała po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, jeżeli na dzień 1 stycznia 2009 r. miała wymagany okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wyłącznie takiego rodzaju, które zostały wymienionej w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych oraz spełniła pozostałe warunki wymagane do przyznania świadczenia.

Od 1 stycznia 2024 r. przyszli emeryci nie muszą już udowodniać wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed 31 grudnia 1998 r. Mogą nawet taką pracę podjąć dopiero po 31 grudnia 2008 r. Dzięki zmianie przepisów szacuje się, że tylko w tym roku, na emeryturę pomostową będzie mogło przejść nawet 7,3 tys. osób, w 2029 r. cztery tysiące, a w 2033 r. - 4,8 tys.

Prace w szczególnych warunkach to zawody związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia. To np. prace pod ziemią, prace na wodzie i pod wodą, prace w powietrzu czy bardzo ciężkie prace fizyczne.

Prace o szczególnym charakterze wymagają niezwykłej odpowiedzialności oraz wyjątkowej sprawności psychofizycznej. Są to takie zawody, jak górnik, hutnik, rybak morski czy pracownik sprawujący opiekę w domu opieki społecznej nad osobami dotkniętymi chorobą psychiczną, jak również kierowca autobusu, trolejbusu oraz motorniczy tramwaju w transporcie publicznym, a także ratownik medyczny.

Od stycznia zmieniły się też zasady dorabiania do emerytur pomostowych. Świadczenie zostanie zawieszone bez względu na wysokość dodatkowego przychodu, jeśli uprawniona do niego osoba podejmie pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie tylko na podstawie umowy o pracę, lecz także umowy cywilnoprawnej, do której zaliczamy umowę zlecenie.

(P. Walczak)