Blisko milion złotych na badania humanistyczne: prof. Karol Łopatecki zmierzy się z aktami sejmikowymi z XVIII wieku

Znakomita wiadomość dla Wydziału Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu w Białymstoku. Dr hab. Karol Łopatecki, prof. UwB, otrzymał imponujące dofinansowanie w wysokości 950 tys. zł z prestiżowego Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Pieniądze te wesprą unikatowy projekt badawczy zatytułowany "Akta sejmikowe powiatu słonimskiego w XVIII stuleciu".

Profesor Łopatecki, kierownik Katedry Badań Wschodnich i Międzynarodowych Stosunków Politycznych, wraz ze swoim zespołem, stawia przed sobą ambitne zadanie - ukazanie Rzeczypospolitej nie tylko jako obiektu narracji historycznej, ale jako "laboratorium nowoczesnych kategorii analizy polityk publicznych".

Głównym celem projektu jest krytyczna edycja i analiza akt sejmikowych z terenu dawnego województwa nowogródzkiego. Badacze dążą do udostępnienia zweryfikowanych źródeł, które staną się podstawą do dogłębnych studiów nad kulturą rządzenia, prawem, obyczajami i praktykami reprezentacji na terenie rozciągającym się dziś przez Polskę, Litwę, Białoruś i Ukrainę.

Zespół będzie bazował na materiałach zgromadzonych w archiwach i bibliotekach aż pięciu państw: polskim, niemieckim, litewskim, białoruskim i rosyjskim. Opracowanie to ma posłużyć do porównawczych studiów nad fundamentalnymi zagadnieniami, takimi jak:

• rule of law (państwo prawa);
• mechanizmy odpowiedzialności i kontroli;
• dyplomacja historyczna i polityki pamięci.

Badania nad sejmikiem słonimskim położą szczególny akcent na jego wyjątkowość na tle innych sejmików Rzeczypospolitej:

• silny wpływ średniej szlachty;
• wysoka kultura uczestnictwa politycznego;
• rzadkie zrywanie obrad: w przeciwieństwie do paraliżu życia sejmikowego w kraju, obrady w Słonimiu były zrywane rzadko.

Naukowcy przeanalizują kluczowe postulaty o znaczeniu ustrojowym, m.in. koncepcję vivente rege z 1756 r., propozycje przygotowania IV Statutu Litewskiego czy ideę "sejmu konnego".

Zespołowi nie wystarczą standardowe dokumenty. Przygotowują edycję, która obejmie nie tylko lauda, instrukcje, uniwersały czy korespondencję, ale również materiały uzupełniające: wzmianki w listach prywatnych, wyimki z pamiętników i diariuszy.

Taki szeroki korpus źródłowy ma być nieocenionym wsparciem dla specjalistów z zakresu stosunków międzynarodowych i prawa, umożliwiając im analizę:

• instytucjonalnych mechanizmów deliberacji, mediacji i rozstrzygania sporów;
• działań z obszaru soft power;
• budowania zaufania międzykulturowego;
• kształtowania regionalnych polityk pamięci.

Projekt NPRH to kolejny, już piąty grant badawczy, którym pokieruje prof. UwB Karol Łopatecki. Jego dorobek obejmuje już wcześniej dwa projekty finansowane przez Narodowe Centrum Nauki oraz dwa przez NPRH (włączając obecny) i jeden projekt wspierany przez Central Project Management Agency.

Uzyskanie tak znaczącego dofinansowania potwierdza wiodącą rolę Wydziału Stosunków Międzynarodowych UwB w badaniach nad historycznymi i politycznymi mechanizmami funkcjonowania Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

(PW)