Świadczenie uzupełniające 500 dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, kryteria, kwota, wniosek | ZUS - informacje, dokumenty, zmiany.

Od września 2019 roku przyznawane i wypłacane są świadczenia uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Tylko w 2023 roku przeciętna miesięczna liczba osób pobierających to świadczenie wyniosła niemal 385 tys., w województwie podlaskim mowa o 13,8 tys.

Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, potocznie nazwanym świadczeniem 500+ dla osób niesamodzielnych, mogą otrzymać osoby, które spełniają określone warunki. Świadczenie przeznaczone jest dla osób, które ukończyły 18 lat, mieszkają w Polce i są niezdolne do samodzielnej egzystencji, czyli potrzebują pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, takich jak przygotowywanie posiłków, mycie itd. Co ważne, łączna kwota brutto emerytury, renty albo innych świadczeń ze środków publicznych lub z zagranicznej instytucji emerytalno - rentowej nie może przekroczyć 2 419,33 zł.

Maksymalna kwota świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji wynosi 500 zł. Mogą ją otrzymać osoby, które nie są uprawnione do emerytury ani renty i nie mają ustalonego prawa do innego świadczenia pieniężnego finansowanego ze środków publicznych, lub mają takie świadczenia, ale ich łączna kwota brutto nie przekracza 1 919,33 zł.

Świadczenie uzupełniające nie zawsze będzie przysługiwać w wysokości 500 zł. Jeśli osoba uprawniona pobiera emeryturę, rentę lub inne świadczenie ze środków publicznych i łączna kwota brutto wynosi więcej niż 1 919,33 zł, ale nie przekracza 2 419,33 zł brutto, to świadczenie uzupełniające będzie niższe niż 500 zł. Wyniesie tyle, ile różnica między 2 419,33 zł a łączną kwotą przysługujących tej osobie świadczeń ze środków publicznych. Na przykład: jeżeli suma pobieranych świadczeń wynosi 2 000 zł brutto, to świadczenie uzupełniające będzie przyznane w kwocie 419,33 zł.

Świadczenia finansowane ze środków publicznych to np. emerytury czy renty wypłacane przez ZUS, KRUS czy organy służb mundurowych. Do tej grupy zaliczają się również świadczenia z pomocy społecznej o charakterze innym niż jednorazowe, np. zasiłki stałe, dodatek mieszkaniowy. Do dochodu uwzględniane są również świadczenia otrzymywane z zagranicznych instytucji właściwych do spraw emerytalno - rentowych. Nie jest natomiast wliczany np. dodatek i zasiłek pielęgnacyjny, dodatek dla sieroty zupełnej, dodatek kombatancki czy też ryczałt energetyczny.

Nie są ujmowane także świadczenia o charakterze jednorazowym, np. zasiłki socjalne lub zasiłek pogrzebowy. Przy ustalaniu kwoty pobieranych świadczeń nie jest brane pod uwagę świadczenie wspierające czy renta rodzinna dla dziecka, które stało się całkowicie niezdolne do pracy i do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 lat lub w czasie nauki w szkole przed ukończeniem 25 lat.

Katalog świadczeń finansowanych ze środków publicznych, mających wpływ na prawo i wysokość świadczenia uzupełniającego, dostępny jest na stronie www.zus.pl oraz w salach obsługi klienta w każdej placówce ZUS.

Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji nie jest wypłacane z urzędu. Potrzebny jest wniosek. Należy złożyć w tzw. organie właściwym. Właściwość organu zależy od tego, czy osoba ubiegająca się o świadczenie uzupełniające jest uprawniona do świadczenia emerytalno - rentowego.

I tak: osoby uprawnione do świadczeń w ZUS wniosek składają w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (formularz ESUN), a np. osoby uprawnione do emerytur lub rent w KRUS - w oddziale terenowym KRUS. Z kolei osoby, które nie są uprawnione do żadnego świadczenia emerytalno - rentowego z żadnej instytucji, wniosek składają w ZUS. W Zakładzie wniosek składają także osoby, które są uprawnione do świadczeń emerytalno - rentowych w ZUS i w innym organie rentowym, ale to ZUS wypaca dodatek pielęgnacyjny.

Aby otrzymać świadczenie uzupełniające z ZUS, do wniosku ESUN należy dołączyć dokument potwierdzający niezdolność do samodzielnej egzystencji, chyba że jest on w posiadaniu Zakładu - wtedy nie trzeba go dołączać. Osoby, które nie posiadają takiego orzeczenia albo upłynął okres, na który zostało ono wydane, do wniosku powinny dołączyć zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką się znajdują (druk OL- 9) oraz - jeśli posiadają - dokumentację medyczną i inne zaświadczenia, które mają znaczenie przy orzekaniu o niezdolności do samodzielnej egzystencji (np. karta leczenia szpitalnego, historia choroby, dokumentacja rehabilitacji leczniczej, zawodowej, orzeczenie o niepełnosprawności). Formularz wniosku i druk zaświadczenia o stanie zdrowia można pobrać ze strony internetowej ZUS albo w placówce tej instytucji.

Osoby, które otrzymują świadczenie 500+ dla niesamodzielnych, mają obowiązek powiadomić ZUS o wszelkich zmianach, które mają wpływ na prawo do świadczenia uzupełniającego lub na jego wysokość. W szczególności dotyczy to sytuacji:

• uzyskania prawa do świadczenia pieniężnego finansowanego ze środków publicznych, w tym także do świadczenia o charakterze emerytalno - rentowym, które przyzna KRUS lub inny organ emerytalny oraz pobierania takiego świadczenia,
• zwiększenia się kwoty świadczenia finansowanego ze środków publicznych, które wypłaca podmiot inny niż ZUS (np. KRUS czy ośrodek pomocy społecznej),
• tymczasowego aresztowania albo odbywania kary pozbawienia wolności (nie dotyczy odbywania tej kary w systemie dozoru elektronicznego).

(Oprac. P. Walczak)