Naukowcy z politechniki ratują katakumby - to zabytek unikalny

Katakumby są konstrukcją zagłębioną w gruncie - teraz bardzo niewiele wiemy na temat ich stanu technicznego - podkreśla dr hab. inż. Janusz Krentowski, prof. PB z Katedry Geotechniki i Mechaniki Konstrukcji Wydziału Budownictwa i Nauk o Środowisku Politechniki Białostockiej. - W momencie, kiedy wykonamy badania, które pozwolą nam ocenić stan obiektu, zrobimy badania wizualne, zrobimy badania nieniszczące. Wykorzystamy szereg urządzeń ultradźwiękowych, elektromagnetycznych, urządzeń mechanicznych, które mierzą tak zwaną liczbę odbicia i w sposób szacunkowy pozwalają nam ocenić stan takiej konstrukcji. Wszystkie badania nieniszczące muszą być potwierdzone.

Powinniśmy zobaczyć, jaka jest struktura obiektu, w jakim stanie zachował się przez te kilkaset lat - mówi prof. Krentowski. - Dowiemy się, czy to jest jednorodny materiał, czy obiekt na przestrzeni kilkuset lat ulegał przebudowie. W tej chwili możemy powiedzieć, że zaprawa jest w stanie tak zwanej śmierci technicznej. To znaczy, że zaprawa wapienno - piaskowa stała się zaprawą piaskową.

Archeolodzy nie wiedzą, kiedy dokładnie zbudowano katakumby, nie wiedzą, czy te katakumby zbudowano za jednym zamachem w całości, czy były budowane w częściach - wymienia jednym tchem dr hab. Maciej Karczewski, prof. UwB, historyk. - Nie wiemy, dlaczego katakumby przebudowano pod koniec użytkowania, czyli pod koniec XIX, a może na początku XX wieku. Nie wiemy też tak naprawdę nawet do końca, ile było nisz. Przebudowy spowodowały, że część nisz została zatarta.

Koncepcje, które wyszły z naszych rozważań, przede wszystkim wiążą się z wprowadzeniem elementów, które będą przenosiły obciążenia przekryć elementów konstrukcyjnych na zewnątrz obiektu - wyjaśnia prof. Jerzy Uścinowicz, kierownik Pracowni Architektury Kultur Lokalnych Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej. - Planujemy również akcję konserwatorską wewnątrz obiektu i przede wszystkim poznanie tych reliktów, które jeszcze ostały się wokół tego obiektu w ziemi. Planowane są badania georadarowe, badania nieinwazyjne, a później prawdopodobnie również odkrywkowe.

Mówiąc o tym, co można wyczytać z ludzkich kości, mogę stwierdzić tak oczywiste fakty, jak liczbę szkieletów w katakumbach, płeć, wzrost i wiek zmarłych na podstawie czaszek, zębów czy miednicy - tłumaczy dr n. med. Iwona Ptaszyńska-Sarosiek z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.

W katakumbach odprawiliśmy nabożeństwo w intencji osób zmarłych - mówi ks. ihumen Pantelejmon Karczewski. - To już takie podkreślenie, że jest to nie tylko dziedzictwo kulturowe i naukowe, ale jest to przede wszystkim miejsce kultu religijnego.