Pytania o szpitale psychiatryczne. Jest sporo do zrobienia

W ostatnich miesiącach pojawiło się wiele niepokojących doniesień, w tym również medialnych, dotyczących zasadności długoletnich hospitalizacji pacjentów przebywających w szpitalach psychiatrycznych w ramach realizacji środka zabezpieczającego. Rzecznik Praw Pacjenta, mając na uwadze dobro przebywających tam osób, postanowił pilnie zainterweniować w tej sprawie bezpośrednio w placówkach psychiatrycznych.

Do dyrekcji blisko 40 zakładów psychiatrycznych, realizujących środek zabezpieczający w warunkach podstawowego i wzmocnionego zabezpieczenia, Rzecznik skierował pisma z prośbą o informacje dotyczące wszystkich pacjentów przebywających w placówce dłużej niż sześć miesięcy.

Krystyna Kozłowska prosi dyrekcje podmiotów leczniczych o informacje dotyczące przede wszystkim:
- długości pobytu w placówce,
- opisu czynu, z którym wiąże się umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym,
- wskazanie sądu powszechnego, który wydał lub utrzymał orzeczenie będące podstawą umieszczenia pacjenta w podmiocie leczniczym.

Uzyskane informacje posłużą do analizy zagadnienia oraz dalszych działań systemowych RPP.

- Dzięki analizie będzie można wychwycić wszystkie przypadki zbyt długiego przebywania w szpitalu i te sprawy będą przekazywane w celu dogłębnego zbadania do resortu sprawiedliwości - zapewnia biuro prasowe RPP.

W ostatnich wyrokach - dotyczących omawianej materii - Sąd Najwyższy wskazywał na szereg nieprawidłowości, w tym na nieadekwatność okresu trwania detencji do wagi zarzucanych czynów.



Według Krystyny Kozłowskiej Obecne przepisy prawne nie regulują w sposób wystarczający zasad stosowania monitoringu w szpitalach psychiatrycznych, jak również zasad dotyczących wykorzystywania danych zebranych w procesie monitoringu. Niewłaściwe wykorzystywanie danych zebranych w procesie monitoringu lub nieprawidłowy sposób postępowania ze zgromadzonymi danymi może naruszać prawo pacjentów do intymności i godności, a także prawo pacjenta do zachowania w tajemnicy informacji z nim związanych. Dlatego Rzecznik Praw Pacjenta niejednokrotnie wskazywał na konieczność określenia i uregulowania zasad stosowania monitoringu wobec pacjentów przebywających w szpitalach psychiatrycznych.

23 lutego 2016 r. Rzecznik wystąpił do ministra zdrowia z prośbą o podjęcie działań legislacyjnych w sprawie uregulowania stosowania monitoringu w szpitalach psychiatrycznych. Rzecznik uznaje, że kwestia dotycząca monitoringu w szpitalach psychiatrycznych powinna zostać ujęta w przepisach ustawy  z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego lub innym akcie prawnym rangi ustawowej. Regulacje zawarte w trzech rozporządzeniach, zdaniem Rzecznika, są niewystarczające, ponieważ nie odnoszą się do zasad dotyczących wykorzystywania danych zebranych w procesie monitoringu, szczegółowego sposobu postępowania ze zgromadzonymi danymi z monitoringu wizyjnego (przekazywania, odtwarzania i utrwalania obrazu lub dźwięku) oraz uprawnień osoby monitorowanej.

Już w 2013 r. Rzecznik Praw Pacjenta przedstawił swoje stanowisko w tej sprawie ministrowi zdrowia. Wówczas ten wskazał, że obsługą urządzeń monitoringu mogą zajmować się jedynie osoby wykonujące zawód medyczny, które zobowiązane są do zachowania tajemnicy zawodowej. Zaznaczył również, że umieszczanie urządzeń monitoringu np. na salach, gdzie odbywa się badanie pacjenta wymagające rozebrania się, należy uznać jako jawne naruszenie jego prawa do poszanowania intymności i godności.

Ponadto w styczniu 2014 r. zaczęły obowiązywać przepisy m.in. obligujące szpitale psychiatryczne do wyposażenia izolatek w instalację monitoringu. Pracownicy Biura Rzecznika Praw Pacjenta sprawdzili faktyczną realizację tych przepisów w 74 takich placówkach. Z analizy uzyskanych informacji wynika, że aż 63 szpitale psychiatryczne nie dostosowały pomieszczeń szpitalnych do obowiązujących regulacji prawnych, głównie ze względu na związane z tym dodatkowe koszty.

W wystąpieniu do ministra zdrowia, RPP uznał za zasadne zobowiązanie kierowników psychiatrycznych podmiotów leczniczych do wyznaczenia pomieszczeń do stosowania izolacji. Zdaniem Krystyny Kozłowskiej posiadanie oddzielnego pomieszczenia do realizowania środka przymusu bezpośredniego w formie izolacji i wykorzystywanie go także do stosowania unieruchomienia, przyczyni się do zminimalizowania stosowania praktyk naruszających prawo pacjenta do intymności i godności.

W odpowiedzi Minister Zdrowia poinformował, że Konsultant Krajowy w dziedzinie psychiatrii zwrócił się do konsultantów wojewódzkich w tej dziedzinie medycyny o przeprowadzenie kontroli w tym zakresie, z terminem ich zakończenia do 31 stycznia 2015 r.

Rzecznik Praw Pacjenta trzykrotnie występował do konsultanta krajowego o przekazanie analizy uzyskanych informacji, a także o planowanych działaniach w tym obszarze. Jednakże do chwili obecnej do biura nie wpłynęła wnioskowana odpowiedź.

(Oprac. Wolf / Biuro Rzecznika Praw Pacjenta / Foto: sxc.hu)