Ulica niezgody

Od dawna żaden patron białostockiej ulicy nie wzbudzał takich kontrowersji co mjr Zygmunt Szendzielarz, ps. "Łupaszko". Kilku radnych chce, by nazwę zmieniono. Pod obrady poniedziałkowej sesji rady miasta zgłosili projekt uchwały, zgodnie z którym ulica Łupaszki miałaby zostać przemianowana na Podlaską. Tymczasem przy ulicy ktoś wypisuje hasła "zbrodniarz", "ludobójca", zniszczona została też tabliczka przy skrzyżowaniu z Piastowską, co widać na załączonym zdjęciu.

Radni podjęli uchwałę, by ulica na osiedlu Skorupy miała patrona w osobie majora Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki" pod koniec kwietnia. Nie przeszły nazwy Podlaska ani Dobrawy. Sprawę w klubie Prawa Sprawiedliwości prowadził Tomasz Madras - to on zgłosił propozycję, która ostatecznie została przyjęta. Zaproponował wtedy poprawkę do projektu uchwały, która zmieniła całkowicie nazwę ulicy widniejącej w nim pierwotnie.

Nie wszyscy byli zachwyceni. Proponowano konsultacje z mieszkańcami na temat postaci "Łupaszki" i powrócenie do sprawy za miesiąc. Na nic się to zdało. Potem do rady miasta w sprawie uchylenia kwietniowej decyzji petycję wniosła partia Razem. Jej działacze zwrócili się z prośbą o przeprowadzeniu konsultacji wśród mieszkańców miasta. Radni większością głosów zdecydowali jednak, że nic z tego.

Wkrótce przy ulicy zaczęły pojawiać się napisy - m.in. "Miejsce zbrodniarzy jest na śmietniku historii. Łupaszko to ludobójca!!!". Doszło do tego, że Młodzież Wszechpolska zapowiedziała wieczorne patrole obywatelskie. Ów napisy zostały co prawda już zamalowane, spacerujących wszechpolaków nie widzieliśmy, ale została zniszczona jeszcze tabliczka z nazwą ulicy przy skrzyżowaniu z Piastowską. Teraz ktoś ją będzie musiał naprawić bądź wymienić i będzie to przeprowadzone za pieniądze z miejskiej kasy.

Końca dyskusji na temat patrona ulicy nie widać. Na poniedziałkową (18 czerwca) sesję rady miasta zgłoszono projekt nowej uchwały. Inicjatorem był radny PO Adam Musiuk, który przekonał jeszcze czterech innych do swojego zamysłu. Zgodnie z nim ulica Łupaszki miałaby zostać przemianowana na Podlaską.

Zamieszania z patronem ulicy nie rozumie Paweł Myszkowski, radny miejski z ramienia Prawa i Sprawiedliwości, komentując ostatnie posunięcia partii Razem.

Paweł Myszkowski wskazuje na niespójność retoryki opozycji. Stwierdza, że prezydentowi miasta zwracana była wielokrotnie uwaga, że podczas sesji rzucane są nazwy ulic bez konsultacji z radnymi. Ci z Platformy Obywatelskiej mieli wówczas podpowiadać, że PiS mający w radzie większość, może przecież wprowadzać zmiany w formach poprawki. I tak zdecydował właśnie Tomasz Madras.

Radny PiS komentując zapowiedziane przez Młodzież Wszechpolską patrole obywatelskie stwierdza, że jako idea nie są one niczym złym, dopóki nie dochodzi do łamania prawa.

Odnośnie zarzutów środowisk lewicowych, które nazywają majora Zygmunta Szendzielarza "Łupaszkę" mordercą, Myszkowski nie zgadza się z taką opinią. Podkreśla, że sami krytycy pewnie nie wiedzą, jak zachowaliby się w tamtych, wojennych czasach, łatwo jest patrzeć na poszczególne działania po kilkudziesięciu latach, oceniać je na chłodno. Rozumie, że emocje biorą górę nawet nad opiniami historyków.

Paweł Myszkowski tłumaczy, że major Zygmunt Szendzielarz został zrehabilitowany i pośmiertnie awansowany, miał nawet państwowy pogrzeb z honorami, jest upamiętniony w wielu miejscach w Polsce.

Z kolei Seweryn Prokopiuk z podlaskiego okręgu partii Razem w pełni rozumie wzburzenie mieszkańców miasta, niezgadzających się z decyzją radnych PiS. Podkreśla, że doświadczenie uczy, iż takie reakcje często przynoszą odwrotny skutek. Nie jest on zwolennikiem, akurat takiej formy "dyskusji" jak wypisywanie haseł na płotach i nie popiera zaklejania tabliczek z nazwą ulicy.

Przedstawiciel Razem przekonuje, że wystosowując petycję do rady miasta działacze ugrupowania chcieli wyrazić swój sprzeciw wobec decyzji radnych PiS i zaapelować do nich o ponowne przemyślenie sprawy. Forma, w jakiej podjęto decyzję, o nadaniu nazwy ulicy, z pominięciem jakichkolwiek konsultacji społecznych, była absolutnie nie do zaakceptowania.

Przypomnijmy, że partia Razem pisała w przesłanym naszej redakcji stanowisku, iż nigdy nie dezawuowała imienia całego antykomunistycznego podziemia, a jedynie tych jego przedstawicieli którzy okryli się hańbą mordując niewinnych cywili. W dokumencie czytamy, że mjr Szendzielarz w czerwcu 1944 roku złamał wyraźny rozkaz dowództwa z 12 kwietnia oraz rozkazy komendanta okręgu AK pułkownika Aleksandra Krzyżanowskiego "Wilka", który w akcji odwetowej po mordzie w Glinciszkach zabraniał kategorycznie jakichkolwiek akcji przeciwko ludności cywilnej. Partia Razem zarzuca, że w trakcie rajdu oddział "Łupaszki" dokonał zbrodni w Dubinkach i szeregu innych miejscowości na terenie trzech gmin. Podaje ustalenia doktora Pawła Rokickiego, według których śmierć miało ponieść co najmniej 68 osób, głównie kobiet i dzieci. Lewicowi działacze podnoszą też, że 22 maja 1945 roku szwadron 5 Wileńskiej Brygady AK, złożony z podkomendnych "Łupaszki" spalił wieś Potoka na Podlasiu; w pożarze zginęły dzieci, część mieszkańców została zastrzelona. Ponad tydzień wcześniej szwadron spalił wieś Wiluki.

W stanowisku Razem możemy przeczytać, że radni PiS broniąc "Łupaszki" ciągle mówią o powielaniu komunistycznej propagandy. Członkowie ugrupowania stwierdzają, że wymienione wyżej zbrodnie ciężko uznać za propagandę, skoro reprezentują twarde dane, których poważni historycy nie podważają. Proponują odpuszczenie sobie pogadanek o walce z niemieckimi i radzieckimi kolaborantami ukrytymi w pacyfikowanych wsiach, chyba że według PiS-u usprawiedliwia to mordowanie sześciolatków.

(Piotr Walczak)